13:05
21/12/2022

Rząd planuje utworzenie “rejestru zastrzeżeń” dla numerów PESEL. Ma on uniemożliwić nie tylko branie pożyczek, ale również zawieranie innych umów, na których można zrobić dotkliwe oszustwa.

O tym, że w Polsce powstaje nowy system zastrzegania numerów PESEL wiadomo już od kilkunastu dni. Z zasady jednak nie lubimy informować o inicjatywach rządu dopóki nie przybiorą one formy konkretnego projektu, a taki projekt już jest. W Rządowym Centrum Legislacji pojawił się Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości.

Powstanie “rejestr zastrzeżeń”

Zacznijmy od krótkiego przypomnienia, dlaczego ten system jest ważny. Niemal 3 lata temu napisaliśmy bardzo obszerny artykuł o tym, że Polacy mogą w ograniczonym stopniu zapobiec braniu pożyczek na ich dane. Problem w tym, że podjęcie kilku lub nawet kilkunastu środków zapobiegawczych nie gwarantuje uniknięcia problemów i będzie wymagało zapłacenia albo pieniędzmi, albo własnym czasem. Można odpytywać o swoje dane w BIG-ach i w BIK, sprawdzać konta bankowe w CIR, można zastrzegać PESEL-e w usługach świadczonych przez podmioty rynkowe, przy czym usługi zastrzegania też nie zawsze były doskonale zabezpieczane. Dlatego od lat pisaliśmy, że przydałby się jeden państwowy system “credit freeze” i od lat różne osoby związane z rynkiem i/lub polityką mówiły nam w kuluarach: “przestańcie z tym credit freeze, bo to jest niemożliwe do realizacji ponieważ…”.

Jeszcze nie wiemy czy system będzie działał jak należy, ale projekt ustawy już jest.

Ten projekt ma wprowadzać zmiany w kilku ustawach, a mianowicie:

  • w Kodeksie cywilnym,
  • Prawie o notariacie,
  • Prawie bankowym,
  • Ustawie o kredycie konsumenckim,
  • Ustawie o CEIDG,
  • Ustawie o ewidencji ludności.

Dokument przewiduje, że minister do spraw cyfryzacji będzie prowadził rejestr zastrzeżeń. W rejestrze będą zgromadzone następujące dane:

  • numer PESEL;
  • informacja o zastrzeżeniu numeru PESEL;
  • data zastrzeżenia numeru PESEL;
  • informacja o cofnięciu zastrzeżenia numeru PESEL;
  • data cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL.

Oczywiście na głowie ministra będzie dbanie o właściwe działanie i ochronę danych w tym rejestrze.

Zastrzeżenie papierowo, elektronicznie lub z urzędu

Dodatkowo ma powstać system, który umożliwi weryfikację danych w tym rejestrze. Logi będą przechowywane przez 5 lat. Obywatele będą mogli zastrzec numer PESEL przy pomocy środków komunikacji elektronicznej, wnioskiem papierowym złożonym w urzędzie gminy i – co ważne – przewidziane jest zastrzeżenie z urzędu w przypadku zgłoszenia utraty dowodu osobistego. Wniosek będzie zawierał imię i nazwisko, dane kontaktowe i oczywiście PESEL. Będzie można pobrać z gminy zaświadczenie o dokonaniu zastrzeżenia.

Będzie można nieodpłatnie zweryfikować informację o zastrzeżeniu po uprzednim uwierzytelnieniu zainteresowanego oraz wskazaniu przez niego danych takich jak PESEL i np. dane dokumentu. Możliwość weryfikowania informacji o zastrzeżeniu będą też miały podmioty, które będą to zastrzeżenie sprawdzać czyli np. banki. Co ważne, osoba zainteresowana będzie mogła sprawdzić kto i kiedy dokonywał weryfikacji dla  jej numeru PESEL.

I teraz najważniejsze. Przy jakich czynnościach będzie trzeba sprawdzać czy PESEL jest zastrzeżony?

Nie tylko pożyczki i kredyty

To nie będzie tylko kwestia banków i kredytodawców. Projekt przewiduje m.in., że notariusz odmówi dokonania czynności notarialnej, której przedmiotem jest zbycie albo obciążenie nieruchomości (lub udziałów w niej) jeśli jedynym właścicielem nieruchomości lub udziału jest osoba fizyczna, której numer PESEL został zastrzeżony.

Banki będą weryfikować PESEL przed zawarciem umów:

  • na prowadzenie rachunku bankowego lub maklerskiego,
  • kredytu,
  • pożyczki,
  • leasingu,
  • karty kredytowej.

Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki też będzie zobowiązany do sprawdzenia danych w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Dochodzenie roszczeń wynikających z umowy o kredyt konsumencki zawartej pomimo istniejącego zastrzeżenia numeru PESEL będzie niedopuszczalne. Rejestr zastrzeżeń będą mogły odpytać także sądy. Jeśli jakieś przepisy będą przewidywać niedopuszczalność dochodzenia roszczenia z powodu istnienia zastrzeżenia numeru PESEL, sąd z urzędu ustali czy w dacie zawarcia umowy PESEL był zastrzeżony.

Co dalej?

Warto zauważyć, że ten projekt to nie tylko ochrona przed pożyczkami i zapewne dałoby się znaleźć jeszcze więcej zastosowań dla rejestru zastrzeżeń niż ujęto w tym projekcie. W czasie Europejskiego Forum Gospodarczego w Łodzi sekretarz stanu Janusz Cieszyński wspominał o tym, że rozważano m.in. możliwość odpytywania systemu przez telekomy ponieważ kradzieże tożsamości kończą się nierzadko wyłudzaniem drogich telefonów na cudze dane. Ostatecznie pomysł został porzucony, ale ciekawie będzie zobaczyć jak potoczą się konsultację i jakie jeszcze pomysły zostaną zgłoszone.

Czy to będzie oznaczało koniec kradzieży tożsamości? Niekoniecznie. Obawiamy się, że oszuści zrobią więcej np. aby spróbować przejmować profile zaufane, co niestety w przeszłości się zdarzało. Ewentualne luki w takich systemach jak ePUAP jak dotąd nie były usuwane szybko. Oby to się zmieniło, bo choć rozwój rządowych e-usług w Polsce jest efektowny to jednak coraz więcej od bezpieczeństwa tych usług zależy.


Dowiedz się, jak zabezpieczyć swoje dane i pieniądze przed cyberprzestępcami. Wpadnij na nasz kultowy ~3 godzinny wykład pt. "Jak nie dać się zhackować?" i poznaj kilkadziesiąt praktycznych i przede wszystkim prostych do zastosowania porad, które skutecznie podniosą Twoje bezpieczeństwo i pomogą ochronić przed atakami Twoich najbliższych. Uczestnicy tego wykładu oceniają go na: 9,34/10!

Na ten wykład powinien przyjść każdy, kto korzysta z internetu na smartfonie lub komputerze, prywatnie albo służbowo. Wykład prowadzimy prostym językiem, wiec zrozumie go każdy, także osoby spoza branży IT. Dlatego na wykład możesz spokojnie przyjść ze swoimi rodzicami lub mniej technicznymih znajomych. W najbliższych tygodniach będziemy w poniższych miastach:

Zobacz pełen opis wykładu klikając tutaj lub kup bilet na wykład klikając tu.

39 komentarzy

Dodaj komentarz
  1. Hura! :) Trzymam kciuki za powodzenie. Ale…
    1. Czy zastrzeżenie będzie konfigurowalne? Np. “nowy kredyt: NIE” + “nowy rachunek TAK”.
    2. Czy zastrzeżenie będzie domyślnie włączone “od urodzenia”?
    3. Jak trudne (/łatwe) będzie wyłączenie zastrzeżenia?

    • Przyłączam się do pytań, zwłaszcza 1. i 3.
      Bo jeśli zastrzeżenie będzie jedno ogólne to im więcej dziedzin będzie ono obejmowało, tym częściej trzeba będzie je wyłączać, więc będzie mniej skuteczne. Najlepiej jakby przy włączonym zastrzeżeniu można było ustawiać tymczasowe, precyzyjne wyjątki, np. dla kredytu dla konkretnego banku, dla umowy dla konkretnego notariusza.

    • 1. Nie
      2. Nie
      3. Ma być możliwość ustawiania go w mObywatelu, więc będzie łatwa.

    • “Będem” tym pierwszym który to uruchomi nawet dla zmarłego dziadka !

  2. Czyli jak wycieknie to wszystkie dane + PESEL?

  3. „przestańcie z tym credit freeze, bo to jest niemożliwe do realizacji ponieważ…” — jakie były najczęstsze ponieważe?

  4. W sumie OK, że coś ktoś z tym robi. Pytanie jak będzie przebiegała procedura zdjęcia zastrzeżenia, co będzie potrzebne do tego. Tak żeby nie dało się wyłączyć zastrzeżenia komuś, kradnąc jego dowód osobisty i składając odpowiedni wniosek, albo oszukując zabezpieczenia w pewnej instytucji, jak przy profilu zaufanym.

    • O ile wiem, cofnięcie zastrzeżenia będzie skuteczne następnego dnia.

    • Mogliby zrobić opóźnienie – np. można wziąć kredyt 10 dni po zdjęciu blokady, a przez ten czas klient dostaje info “bierzesz kredyt” wszelkimi możliwymi mediami.

    • @saminamina
      I zakładając, że WSZYSTKIE instytucje vel firmy udzielające kredytów będą miały obowiązek sprawdzenia w rejestrze, czy dany pesel nie ma blokady kredytowej.

  5. Obawiam się, że będzie jak z obowiązkiem sprawdzania BIK, przy udzielaniu kredytu.

    • Ale tu chodzi o to, że sąd z automatu ma odrzucać roszczenia o jakąś kasę którą rzekomo TY pożyczyłeś, choć miałeś w tym czasie założoną blokadę, stąd te przechowywane logi włączeń/wyłączeń blokady przez 5 lat.
      (Para)bank, który przeleje kasę choć nie sprawdził uprzednio klienta w rejestrze, strzeli sobie w kolano.

  6. W sumie dobrze, że to ma powstać, ale w głowie pojawia mi się raczej taka myśl – jeśli państwo wprowadza rejestr, do którego mogę opcjonalnie wpisać, że nie chcę być okradziony, no to chyba coś jest nie tak z obowiązującym prawem i jego egzekwowaniem w tym kraju…

    • No to nie do końca tak — państwo Cię nie chroni przed złodziejami, bo tacy będą zawsze, ale państwo pozwala Ci kupić dobry zamek do drzwi.

    • No, tak, PESEL nie powinien być traktowany przez wszystkie instytucje jako “dane wrażliwe”.
      Więc to jest droga na około do czegoś co ktoś kiedyś spieprzył. Ale dobre i tyle.

    • A obowiązek weryfikacji komu się daję pożyczkę powinien spoczywać na pożyczkodawcy.
      Sytuacja w której ktoś wchodzi z ulicy i dostaje na mordę kredyt, a ty się potem musisz tłumaczyć, że to nie ty go wziąłeś, jest absurdalna.

  7. Czyli nie zabezpieczymy się blokadą numeru PESEL przed oszustami, którzy próbują wziąć na nas kredyt, bo zablokujemy sobie dostęp choćby do założenia nowego konta w banku itp.
    Można się bawić w odblokowywanie i blokowanie… xD

    • Z nowym kontem możesz mieć debet, linię kredytową, kartę kredytową do konta itp produkty do przepuszczania pieniędzy. Więc raczej na pesel dowolny typ z ulicy nie powinien go móc założyć.

  8. 1) Bardzo dobra analiza tego projektu jest na stronie Legeartis. Warto również zajrzeć do komentarzy, gdzie autor artykułu reaguje na wpisy czytelników:
    Zastrzeżenie numeru PESEL (projekt)
    https://czasopismo.legeartis.org/2022/12/zastrzezenie-numeru-pesel-zapobieganie-kradziezy-tozsamosci-rejestr-zastrzezen-projekt/

    2) Zastrzeżenie ma obejmować pożyczki i kredyty. A co z odroczonymi płatnościami (BNPL – czyli Buy Now, Pay Later) ?

    3) Dobrze by było aby podczas zawieszenia/odwołania zastrzeżenia były wysyłane powiadomienia email o zapytaniach kierowanych do tego rejestru. To dodatkowo zwiększyłoby bezpieczeństwo.

    4) Zawieszenie zastrzeżenia mogłoby obowiązywać przez np. 30 dni a potem numer PESEL automatycznie wracałby do stanu zastrzeżenia (z możliwością ręcznego skrócenia tego okresu).

  9. Mam nadzieję, że będzie możliwość zastrzeżenia przez ePUAP, dla tych, co mają zrootowane telefony (albo np. z LineageOS) – albo przynajmniej ograniczona możliwość używania mObywatela na takich telefonach do tego celu.

  10. Nie będzie konfigurowalne, nie będzie domyślnie włączone, zmiana w(y)łączenia ma być łatwa w apce mObywatel.

  11. Kartonowe państwo zrzuca problemy wywołane przez swoją przaśną legislację na obywateli.
    Teraz wystarczy jeszcze powiedzieć, że skoro Babcia nie zastrzegła to jej wina, bo nie dochowała “należytej staranności”.
    A to powinno działać odwrotnie: tylko poprawnie uwierzytelnione umowy przezstrony powinny być ważne. A poprawności niech dowodzi ten kto żąda kasy z niby zawartej umowy a nie okradnięty z tożsamości. Ale to cebulandia, wszystko musi być postawione na głowie. A publika jeszcze się cieszy bo “dobry pan” dokłada nam wszystkim bzdurnych obowiązków.

    • Ale zdajesz sobie sprawę, ze tam gdzie jest spór klienta ktory twierdzi, ze nie wziął pożyczki z bankiem tam bank dysponuje “poprawnym uwierzytelnieniem” i cały problem polega na tym, że klient nie jest w stanie wykazać, ze nie wziął kredytu, a bank twierdzi, ze wziął i ma na to dokumenty. I właśnie caly problem polega na precyzyjnym wskazaniu – ile weryfikacji wystarczy.

  12. Super, ale mimo wszystko powinien być zastrzeżony “z automatu” z opcją odblokowania. Bo jak znam życie to przez pierwsze parę lat większość społeczeństwa nie będzie sobie nawet zdawać sprawy że takie coś jest możliwe. Zwłaszcza starsi ludzie. Za to dać bankom możliwość cofnięcia zastrzeżenia oczywiście na wniosek zainteresowanego pożyczkobiorcy, z zastrzeżeniem, że w przypadku niewłaściwej weryfikacji pożyczkobiorcy to bank się buja ze stratami.

  13. Czyli trochu działa, a trochu nie działa.

  14. przecież to bzdura. 99% wyłudzeń kredytów odbywa się za wiedzą pracowników banku. zastrzeżenie PESEL nic w tym temacie NIE ZMIENIA. wystarczyłby prosty obowiązek – dwa dokumenty ze zdjęciem i zdjęcie wnioskodawcy robione w banku podczas składania wniosku. Jak bank nie ma takiego zestawu to lewy kredyt spłaca sam.

    • Jeżeli bank dał kredyt w czasie gdy psl był zastrzeżony, to mocą ustawy, jego próblem.

    • Załóżmy, ze bank dysponuje tymi rzeczami tylko ostatecznoe zdjęcie się nie zgadza. Teraz pytanie czy to wnioskodawca podsunął słupa zeby zrobił sobie niewłaściwe zdjęcie zeby wyłudzić kredyt i nie musieć go spłacać czy jednak ktoś wziął kredyt na obcą osobę?

    • @David no to bank przedstawia w sądzie jako dowód uwierzytelnienia te trzy zdjęcia. Rzeczoznawca ocenia czy są zgodne. Jeśli tak, to bank ma prawo dochodzić spłaty. Jeśli nie to strata banku a pracownik, który potwierdził zgodność zdjęć jest oskarżany o współudział w przestępstwie i oprócz odpowiedzialności karnej bank ma prawo domagać się pokrycia szkód. A jak ktoś ma złe zdjęcia w dokumentach to niech wyrobi nowe. Natomiast rejestr powinien być do zastrzeżenia brania kredytów “na PESEL/skan dowodu” online.

  15. Tu nie trzeba zastrzegać peselu, a trzeba odejść od praktyk potwierdzania tożsamości tylko na jego podstawie. W zbyt wielu miejscach PESEL jest dostępny. KRS, KRZ, KW, cała masa rejestrów w których jest dostęp do PESELi, czasami bez żadnych dodatkowych uprawnień. Są dowody osobiste, paszporty, profil zaufany. Czemu PESEL ma złużyć do potwierdzania tożsamości?? DW/Paszport ma nr seryjny, zgubisz/ukradną to możesz to zgłosić i wyrobić nowy. PESEL masz zawsze taki sam. Jako ident w bazach danych się sprawdza, ale do potwierdzenia tożsamości tak chyba średnio, jeśli nie idzie za tym dodatkowa weryfikacja, chociazby zdjecia

    • Naprawdę chciałbyś zeby kazdy pracownik banku miał dostęp do bazy fotel wszystkich ludzi zeby ich weryfikować?
      I jak rozwiążesz taki problem m dwoch znajomych, ktorzy dla mnie i nie tylko dla mnie nie są do siebie podobni. Ale jest masa osób, ktora przez dłuższy czas po ich poznaniu mówi, ze.ma.probpemy z odróżnieniem ich bo wyglądają tak samo.
      Jaki algorytm odpowie za stwierdzenie czy osoba na zdjęciu to na pewno osoba na dokumencie? Bo dziś moim zdaniem to jest taki teatr bezpieczenstwa ze ktoś patrzy na zdjęcie i na ciebie

    • PESEL to login, a hasło do niego gdzie?

    • Jako klicza głównego w tabelach też PESELu nie polecam; są osoby, którym PESELu jeszcze nie nadano, są też osoby, których PESEL się zmienia z tego czy innego powodu (np. mój).

  16. Niech zgadnę jak to wyjdzie w praniu xD :
    Ktoś i tak weźmie na mnie kredyt, nikt (bank, policja, niebezpiecznik) nie wie jak, wszystko (konta, karty) mi zablokują i aż do wyjaśnienia sprawy będę spłacał nie-mój kredyt, racja xD?

  17. Czemu nie ma jak kiedyś 2x dokumenty (w tym jeden taki którego nie nosimy na codzień np. książeczka wojskowa) + wysyłany wniosek do zakładu pracy. Kiedyś kredyty było rozpatrywane dłużej mi.in przez weryfikowanie u pracodawcy (czy dana osoba pracuje). Wtedy nikt by nikogo nie oszukał. A jeśli tak to znaczy że mamy bardzo ograniczoną listę podejeżanych? Tyle w temacie. :)

  18. tylko drastyczne zmiany w prawie bankowym zmieniłyby sytuację, teraz banki niczym nie ryzykują, a “niebanki” wszystkim. Zastrzeżenie w przypadku osób żyjących nie może być ciągłe, a nawet odwieszenie na milisekundę spowoduje kiedyś wbicie się w ten moment wyspecjalizowanych przyszłych aplikacji

  19. Każdy nadany nr PESEL powinien być zastrzeżony właściciel sam winien
    decydować o odwieszeniu i ponownym zawieszeniu. Przestępcy mają nasze
    PESL-e z różnych źródeł. Np przy zawieraniu umów, kto wie czy pracownicy
    chronią dane.

  20. A czy nie powinno być tak w domyśle, że każdy jest zastrzeżony bez przedstawienia dowodów, że ten numer jest danej osoby. Nawet fotki mogą robić do zawierania umów. Boję się, że jak rząd zrobi to przepchnie tam coś dodatkowego przy okazji na niekorzyść ludzi lub do ich inwigilowania bardziej skutecznego.

  21. […] i w ten sposób ochronić się przed kradzieżą tożsamości. Prace nad rozwiązaniami prawnymi rozpoczęły się jeszcze w 2022 roku. W okresie od maja do lipca br. trwały pracę w parlamencie, a w lipcu ustawa została […]

Odpowiadasz na komentarz anj

Kliknij tu, aby anulować

Zamieszczając komentarz akceptujesz regulamin dodawania komentarzy. Przez moderację nie przejdą: wycieczki osobiste, komentarze nie na temat, wulgaryzmy.

RSS dla komentarzy: