Niebezpiecznik

Co partie polityczne obiecują Polakom w temacie cyberbezpieczeństwa? Sprawdziliśmy to, analizując dokumenty opisujące programy poszczególnych partii.

Zanim przejdziemy do polityki…

Ustalmy na początek jedną rzecz. Doskonale wiemy, że wchodzenie w dyskusje o polityce jest ryzykowne i skutecznie aktywuje hejterów, jednej, drugiej albo trzeciej strony. Ale ciężko udawać, że wyborów nie ma… Za chwilę każdy z nas będzie podejmował przy urnie bardzo istotne decyzje, które ostatecznie wpłyną na nas wszystkich. Te decyzje będą zawsze lepsze, jeśli zostaną podjęte w oparciu o rzetelne informacje. My nie znamy się na ekonomii, rolnictwie czy służbie zdrowia, ale znamy się na cyberbezpieczeństwie i tzw. “nowych technologiach”. Dlatego w tym artykule programy partii oceniamy tylko pod tym kątem. W wielu innych miejscach obietnice znajdziecie przeanalizowane np. pod kątem polityki społecznej czy sumarycznego kosztu obietnic:

Pamiętajcie też, że to co dana partia obiecuje przed wyborami w swoim programie to… obietnice, bez gwarancji ich realizacji. Ale — jak zaraz zobaczycie — chociaż partie doskonale wiedzą, żę tych obietnic nie trzeba dowozić, to niektóre z nich aspektów cyberbezpieczeństwa w ogóle w swoich programach nie zauważają. W obecnych czasach jest to naszym zdaniem bardzo bolesne przeoczenie.

Chociaż mamy w redakcji swoje (różne) opinie na temat programów partyjnych, to przyjęliśmy, że ze względu na informacyjny charakter tego teksty, nie będziemy komentować postulatów poszczególnych partii. Jedynie je Wam przedstawiamy — wy wyróbcie sobie własne opinie. Czy dana obietnica ma sens? Jak bardzo jest potrzebna? Czy w ogóle da się ją zrealizować technicznie? Swoimi przemyśleniami na ten temat możecie podzielić się w komentarzach pod artykułem.

Co przejrzeliśmy i jak?

Weszliśmy na strony internetowe każdej z partii (które mają szanse na wejście do Sejmu) i próbowaliśmy na nich znaleźć opis strategii lub programu wyborczego.

• Sprawdzaliśmy to, co jest dostępne “na piśmie”, a nie w obietnicach rzucanych z mównicy lub podczas wystąpień w TV.
• W pierwszej kolejności szukaliśmy w programach wszystkiego, co odnosi się do cyberbezpieczeństwa.
• W drugiej kolejności przyjrzeliśmy się kwestiom tzw. “informatyzacji państwa”, wykorzystania (nowych) technologii, czyli cyfryzacji. W dobrej wierze założyliśmy, że jeśli ktoś chce wprowadzić jakiś nowy system, to podczas jego budowy zadba o jego cyberbezpieczeństwo, nawet jeśli wprost o tym nie wspomniał w programie.
• Z programów wyciągnęliśmy konkretne wątki/obietnice i dla przejrzystości nie cytujemy tu obszernych akapitów, które często je poprzedzają. Dajemy Wam za to link do źródła, więc dociekliwi mogą poszerzyć kontekst postulatu, jeśli mają na to ochotę.
• Przegląd publikujemy w kolejności alfabetycznej

Koalicja Obywatelska

Program Koalicji Obywatelskiej znajdziemy na dedykowanej stronie 100konkretow.pl, do której odsyła strona Platformy. Nie da się go pobrać w formie pliku PDF. Żaden z postulatów nie odnosi się wprost do cyberbezpieczeństwa, ale KO postuluje następujące w zakresie szeroko rozumianej cyfryzacji i technologii:

1. Wprowadzimy łatwy w obsłudze i czytelny system rezerwacji wizyt (sms-y, maile) na kształt funkcjonującego w systemie prywatnym. W ten sposób ograniczymy liczbę nieodbytych wizyt, a tym samym skrócimy kolejki.
2. Uwolnimy nasze dzieci od ciężkich plecaków – w każdej szkole postawimy indywidualne szafki dla dzieci, a każdy podręcznik będzie miał wersje elektroniczną.
3. Ujawnimy listy osób nielegalnie podsłuchujących i wydających nielegalne decyzje o podsłuchiwaniu obywateli.
4. Przeprowadzimy audyt i kontrolę działań operacyjnych w zakresie wykorzystania podsłuchów oraz działań Biura Spraw Wewnętrznych i Biura Nadzoru Wewnętrznego MSW. Zlikwidujemy „policję ministra Kamińskiego” w postaci Biura Nadzoru Wewnętrznego w MSW.
5. Uzdrowimy mechanizmy ewaluacji nauki. Zweryfikujemy wykaz czasopism punktowanych przy poszanowaniu ustawowej roli Komisji Ewaluacji Nauki.

Konfederacja

Program Konfederacji istnieje w formie pliku PDF mającego 116 stron. Ale też nie znaleźliśmy go na stronie partii, tylko …w opisie filmiku na YouTube, który jest nagraniem konferencji na temat programu. Jedyny rozdział odnoszący się wprost do bezpieczeństwa ma tytuł “bezpieczne granice”. W tym obszarze Konfederacja chce nie tylko wzmacniać odpowiednie służby, ale także promować “postawę obronną i kulturę posiadania broni”.

Słowo “cyberbezpieczeństwo” nie zostało ani razu użyte w programie Konfederacji, podobnie jak słowo “informatyzacja” czy “cyfryzacja”. Nie ograniczyliśmy się oczywiście do przeszukiwania programu tylko po słowach i przejrzeliśmy program w całości. Nie znaleźliśmy w nim niczego co dotyczyło postulatów związanych z cyberbezpieczeństwem czy prywatnością.

Nowa Lewica

Programem wyborczym Lewicy dostaje się po oczach tuż po wejściu na stronę Lewicy, pop-up który się pojawia odsyła na dedykowaną mu stronę Lewica2023.org. Program zawiera dział “Bezpieczna Polska”, w którym zaproponowano.

1. Utworzenie Agencji Cyberbezpieczeństwa, która skoordynuje krajowy system ochrony cyberprzestrzeni.
2. Wzmocnienie finansowo i kadrowo Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
3. Wprowadzenie edukacji o bezpieczeństwie w sieci od szkoły podstawowej, żeby wzmocnić ochronę dzieci przed zagrożeniami w Internecie.
4. Wprowadzenie pakietu rozwiązań przeciwdziałających inwigilacji i nielegalnemu wykorzystywaniu danych osobowych przez służby państwowe i prywatne korporacje.
5. Skończenie z niejawnym zbieraniem i przetwarzaniem danych cyfrowych oraz inwigilacją w miejscu pracy
6. Wprowadzenie realnego nadzoru nad czynnościami operacyjnymi, tak aby każdy miał prawo uzyskać informacje o działaniach operacyjnych przeprowadzanych wobec niego – nie później niż 6 miesięcy po zakończeniu kontroli.
7. Wprowadzenie zasad niekorzystania z owoców zatrutego drzewa, czyli dowodów pozyskanych w ramach niezgodnej z prawem inwigilacji.
8. Włączenie Rzecznika Praw Obywatelskich w szeroki nadzór nad służbami
9. Zwiększenie wynagrodzeń funkcjonariuszom i wyposażenie ich w identyfikatory i kamery nasobne.
10. Utworzenie Centralnego Biura Monitorowania Policji. Ma to być niezależna od MSWiA jednostka organizacyjna podporządkowana Sejmowi, z pracownikami spoza służb. Ta komisja (sic!) ma prowadzić postępowania w sprawach skarg i wniosków na policję.
11. Wzmocnienie UOKiK aby ukrócić celowe skracanie żywotności produktów i urządzeń, żerowanie na samotności seniorów czy fabrykowanie pozytywnych opinii w internecie.

Trzecia Droga (Polska2050 + PSL)

Polska 2050 i PSL idą do Sejmu razem jako “Trzecia Droga”. Najpierw postanowiliśmy nie skupiać się na dokumentach programowych tych dwóch partii, ale zobaczyć co mówią razem. To wspólne stanowisko znajduje się – jak sądzimy – na stronie Polska 2050, na której znajdziemy “Listę wspólnych spraw“, “6 gwarancji Trzeciej Drogi” oraz “9 gwarancji gospodarczych“. W tych trzech zestawieniach nie znaleźliśmy wątków cyber.

Zajrzeliśmy więc do obietnic każdej partii z osobna. Polska 2050< ma swoje 10 obietnic, ale nie ma w nich wątków cyber. Program PSL jest bardziej obszerny, ale doszukaliśmy się w nim tylko dwóch wątków cyfrowych.

1. Program iTornister, który ma obejmować “tablet z Internetem i wszystkimi niezbędnymi podręcznikami dla każdego dziecka na wsi i w małych miejscowościach”.
2. Likwidacja barier w obszarze treści cyfrowych udostępnianych przez instytucje publiczne.

Zjednoczona Prawica

Program wyborczy zatytułowany Bezpieczna Przyszłość Polaków znaleźć można na stronie partii w sekcji Dokumenty. Ma ponad 300 stron, ale znaczną część stanowi podsumowanie poprzednich lat. W programie znajdują się następujące fragmenty odnoszące się do cyberbezpieczeństwa.

1. pełna cyfryzacja usług publicznych (tzn. każdą sprawę da się załatwić online), rozwinięcie Krajowego Systemu e-Faktur oraz usług e-PIT i e-Urzędu Skarbowego oraz dalsza cyfryzacja Krajowego Rejestru Sądowego, Krajowego Rejestru Karnego, Monitora Sądowego i Gospodarczego, Ksiąg Wieczystych i Elektronicznego Postępowania Upominawczego (o wyższym poziomie prywatności i bezpieczeństwa). Rozwiązania miały by zostać zrealizowane “dzięki projektom, opracowanym wespół z Massachusetts Institute of Technology czy Stanford Research Institute”. Generalnie dostęp do dokumentów ma być łatwiejszy i więcej spraw mielibyśmy załatwiać przez e-Sąd, w ramach systemu E-Temida obywatele będą mieli dostęp do elektronicznych wersji akt sądowych i innej dokumentacji. Z kolei w przygotowaniu wniosku do KRS przedsiębiorcę będzie wspierać sztuczna inteligencja.
2. rozwój środowiska dronowego. PiS chce inwestować w badania oraz w koordynację środowiska dronowego w Polsce. “Jesteśmy też świadomi zagrożeń, wynikających z rozwoju technologii dronowych i informacyjnych, dlatego poprzez inwestycje zapewnimy Polsce ochronę przed cyberatakami.”
3. Wszystkie usługi rządowe oraz usługi oferowane przez duże firmy w sieci będą musiały zapewnić swoim klientom możliwość korzystania z dwuskładnikowego uwierzytelniania w formie SMS-a, aplikacji lub klucza sprzętowego.
4. firmy działające w Polsce będą miały obowiązek zgłaszania wszystkich wycieków w ciągu 24 godzin, aby obywatel otrzymał szybką i rzetelną informację o naruszeniu jego bezpieczeństwa.
5. Wprowadzenie blokady PESEL. W sytuacji, w której po jej włączeniu ktoś weźmie na nasze dane kredyt lub zawrze jakąkolwiek inną umowę, nie będzie to miało dla nas wiążących skutków prawnych. (Od redakcji: To jest już w zasadzie gotowe).
6. cyfrowy paszport żywności, czyli baza danych, umożliwiająca ustalenie, skąd (kraj, nazwa firmy) pochodzi każdy produkt spożywczy. Informacja o tym ma być na półce i paragonie.
7. ogólnopolskie lekcje programowania w szkołach z corocznym monitoringiem postępów każdego dziecka, a także prowadzone wspólnie z firmami kursy, pozwalające na zdobycie kompetencji niezbędnych do pracy w branży nowych technologii
8. w każdym mieście powiatowym Pracownie Aktywnego Korzystania z Technologii – gdzie nauczyciele i uczniowie będą mogli poznawać nowoczesne technologie;
9. Cyfrowe Kluby Seniora
10. wsparcie firm budujących szybką sieć 5G, aby z mapy Polski zniknęły białe plamy zasięgu
11. usługi publiczne w telefonie; (czyli mTV, czyli transmisje meczy i mBiznes, darmowe prowadzenie firmy niezatrudniającej pracowników)
12. możliwość oceny jakość usługi publicznej przez obywatela
13. wprowadzenie zasady minimum biurokracji – jeśli urząd dysponuje danymi, nie będzie mógł ich żądać od obywatela
14. otrzymywanie elektronicznych powiadomień o terminach urzędowych
15. wykorzystanie dużych zbiorów danych i fotografii satelitarnej na potrzeby polskich rolników;
16. Uproszczenie zasad lokowania data center, z naciskiem na zieloną energię
17. Stworzenie Narodowego Funduszu Ekspansji Technologicznej, który “powinien efektywnie zagospodarować te środki krajowe, które aktualnie są rozproszone pomiędzy różnego rodzaju instytucje”
18. Usprawnienie procesu komercjalizacji wyników badań, aby szeroko pojęty zysk pozostawał własnością państwa.
19. Program Polska Globalny Partner, czyli finansowe wspieranie międzynarodowej ekspansji najlepszych polskich startupów i firm technologicznych, których osiągnięcia i posiadane technologie mają potencjał konkurowania na rynkach międzynarodowych i przyczyniania się do globalnego rozwoju.

Co robić? Jak żyć?

Jak widzicie, większość obietnic nie jest precyzyjnie opisana. Partie nie wskazują JAK, KTO, W JAKIEJ TECHNOLOGII czy ZA ILE dany pomysł miałby zrealizować. Dominują ogólniki, więc obietnice należy rozpatrywać jedynie na poziomie “sygnałów”, czy dana partia widzi gdzieś jakiś problem, czy nie. Mimo to, mamy nadzieję, że teraz wiecie odrobinę więcej o tym, co politycy Waszej ulubionej/znienawidzonej partii planuje zrobić (zmienić) w temacie cyberbezpieczeństwa, prywatności, inwigilacji, służb czy analizy danych i nowych technologii. Liczymy na to, że — po uwzględnieniu innych istotnych dla Was obszarów — pomoże Wam to podjąć decyzję na kogo zagłosować. Do zobaczenia przy urnie!

PS. Staraliśmy się z obszernych programów wyłowić wszystko, co dotyczy cyberbezpieczeństwa. Jeśli jednak znacie (lub znajdziecie) inne niż wymienione przez nas plany/obietnice/postulaty danej partii w obszarze cyber, napiszcie w komentarzach z linkiem do źródła. Uzupełnimy nasz tekst.

Aktualizacja (14.09.2023 09:42)
Zaktualizowaliśmy rozdział dotyczący postulatów KO. Chociaż w pierwotnej wersji tekstu poprawnie wskazaliśmy stronę na której partia opublikowała postulaty, to w tej sekcji pojawił się także błędnie zalinkowany i opisany plik PDF zawierający postulaty z poprzednich wyborów.